Komiteti i Helsinkit në Serbi ngre shqetësimin se Serbia me politikat e saj të pasivizimit të adresave, po çon drejt asaj që mund të quhet një ‘spastrimi etnik i komunitetit shqiptar’.
Në raportin e publikuar “Pakica shqiptare në pritje – Preshevë, Bujanoc dhe Medvegja si pengje të marrëdhënieve Kosovë-Serbi” theksohet se pasivizimi i adresave të banimit synon të zvogëlojë numrin e shqiptarëve etnikë që jetojnë në zonë.
“Në mënyrë që të zvogëlohet sa më shumë që të jetë e mundur, numri i shqiptarëve që jetojnë në jug, shteti po kryen të ashtuquajturën ‘pasivizim i adresave të banimit që u përkasin shqiptarëve’ që punojnë jashtë vendit, qoftë në Evropën Perëndimore ose në Kosovë. Masa është në thelb e saj një formë e spastrimit etnik përmes mjeteve administrative ”, thekson raporti.
Në raport citohet se: “Pasivizimi” (masiv dhe selektiv i vendbanimit) bën që individët të humbin statusin e tyre si shtetas i Serbisë dhe, në përputhje me rrethanat, të gjitha të drejtat civile – të drejtat për të votuar, pronën, sigurimin shëndetësor, pensionin, punësimin, etj. Meqenëse qytetarët nuk janë të informuar për “pasivizimin”, ata zakonisht humbin të drejtën e tyre për t’u ankuar, afati për të cilin është tetë ditë.
Komiteti i Helsinkit, duke kujtuar se Serbia është një vend që kërkon të hyjë në BE, i kërkon asaj që të ndalohet menjëherë ky proces për të rivendosur të drejtat civile të shqiptarëve.
Në vitin 2011, Serbia miratoi Ligjin për Vendbanimin e Qytetarëve, i cili u jep autoriteteve të drejtën për të inspektuar shtëpitë ku njerëzit jetojnë fizikisht. Sipas ligjit, policia duhet të verifikojë që njerëzit po jetojnë në adresën që ata deklaruan. Nëse nuk janë, atëherë individi çregjistrohet. Sapo një qytetar të çregjistrohet, ata humbin të drejtën e tyre për të rinovuar dokumentet, për të hyrë në kujdesin shëndetësor, arsimin ose votën. Rreth 70,000 shqiptarë etnikë jetojnë në këtë pjesë të Serbisë.